Autosave, screenshots en centrale data: Microsofts productiviteit als valkuil

Microsoft zet vol in op het verhaal van ultieme productiviteit: nooit meer bestanden kwijt, altijd en overal samenwerken, en je data zogenaamd automatisch beveiligd. Klinkt aantrekkelijk – maar wie goed kijkt, ziet dat er een prijskaartje hangt aan al dat gemak: verlies van privacy, controle en onafhankelijkheid.

In deze blogpost bespreek ik twee recente ontwikkelingen die laten zien hoe Microsoft steeds meer data naar zich toetrekt: Recall, een AI-assistent die continu screenshots maakt van je scherm, en de nieuwe standaardinstelling in Word waarbij je documenten automatisch in de cloud terechtkomen – of je dat nu wilt of niet.

Recall: slimme assistent of permanente screen-recorder?

Recall klinkt handig: een persoonlijke tijdlijn waarmee je alles wat je op je scherm hebt gezien later kunt terugvinden. De techniek erachter is indrukwekkend:

• Je pc maakt elke paar seconden een screenshot van het actieve venster.
• Een AI analyseert die beelden en slaat metadata op in een lokale database.
• Je kunt via natuurlijke taal zoeken: “Waar zag ik vorige week dat restaurant?”

Maar onder de motorkap stapelen de risico’s zich op:

• Privacylekken: gevoelige gegevens (wachtwoorden, creditcards, medische dossiers) worden zomaar vastgelegd.
• Onveilige opslag: bleek al eerder niet goed versleuteld zodra BitLocker werd uitgezet.
• Onduidelijke opt-in: veel gebruikers zetten de functie ongemerkt aan.
• Beperkte bescherming: alleen een paar apps (zoals Signal of Brave) zijn standaard uitgesloten.

Kortom: Microsoft verkoopt Recall als productiviteitstool, maar in feite creëert het een permanente logboekfunctie van al je schermactiviteiten.

Word-bestanden standaard naar de cloud: gemak of dwang?

De tweede verandering raakt nog meer mensen: in de nieuwste versie van Word 365 (v2509, build 19221.20000) worden nieuwe documenten automatisch opgeslagen in OneDrive of SharePoint. Autosave staat standaard aan, en je standaardlocatie is een cloudmap.

Wat betekent dat concreet?

• Default naar cloud: elk nieuw bestand begint in OneDrive of SharePoint.
• Beperkte keuzes: de optie “Set as Default Location” geldt alleen voor cloudmappen. Lokale mappen kun je nog wel kiezen, maar niet snel of intuïtief.
• Cloud-dwang voor Autosave: de handige Autosave werkt uitsluitend als je bestand in de cloud staat. Microsoft blokkeert Autosave bewust voor lokaal opgeslagen documenten.
• Moeizaam terug naar lokaal: je moet diep in de instellingen (Bestand → Opties → Opslaan) om “Create new files in the cloud automatically” uit te zetten. Daarna kun je pas weer een lokale standaardmap kiezen, zoals C:\Users<naam>\Documents.
• Klein pluspuntje: nieuwe bestanden krijgen automatisch een datum in de naam (bijv. Document 2025-08-25) in plaats van “Document1”, “Document2”. Handig, maar marginaal.
• Wie krijgt dit? Voorlopig alleen Word voor Windows 365, later volgen Excel en PowerPoint. Voor Mac is nog niets bevestigd – maar “onvermijdelijk” lijkt het sleutelwoord.

Veel gebruikers zullen dit ervaren als een opgelegde verandering. De toon is duidelijk: Microsoft wil dat je alles in hun cloud opslaat. Lokale opslag wordt ontmoedigd en zelfs kunstmatig beperkt.

Het patroon: gemak als dekmantel voor data-centralisatie

Recall en cloud-default in Office lijken verschillende functies, maar de strategie is dezelfde:

• Meer data richting Microsoft.
• Productiviteit als excuus voor controleverlies.
• Opt-in/opt-out zo ontwerpen dat de cloud altijd wint.

De feedbacklus is voorspelbaar: meer data → betere AI-features → meer afhankelijkheid → nóg meer data. Het gemak voor de gebruiker weegt zelden op tegen de centrale machtspositie die dit Microsoft geeft.

Het is precies deze richting die mij enkele maanden geleden heeft doen besluiten over te stappen naar Linux. Daar ervaar ik wat echte controle betekent: bestanden blijven lokaal tenzij ik zelf kies voor cloudopslag, updates gebeuren wanneer ik dat wil, en het systeem verzamelt geen persoonlijke data zonder toestemming. Voor privacybewuste gebruikers is dit een fundamenteel verschil – je voorkomt dat een bedrijf een permanente surveillancelaag over je digitale leven legt.

Praktische stappen voor wie Windows blijft gebruiken

Ook als je niet volledig kunt of wilt overstappen naar Linux, kun je nog veel doen om de controle terug te winnen:

• Standaard uitzetten: schakel Recall en automatische cloud-opslaan uit via groepsbeleid of instellingen.
• Lokaal opslaan afdwingen: ga naar Bestand → Opties → Opslaan en vink “Create new files in the cloud automatically” uit. Stel je eigen Documenten-map in als standaard.
• Kritieke apps uitsluiten: voeg financiële, HR- of medische apps toe aan de Recall-uitsluitingslijst.
• Beperk retentie: laat data automatisch na 30 dagen wissen.
• Kies alternatieven: LibreOffice of Linux-gebaseerde workflows met lokale back-ups zijn veiliger voor gevoelige documenten.

Conclusie: gemak mag geen dwang worden

Microsoft schuift gebruikers steeds verder de cloud in, vaak zonder transparant te zijn over de implicaties. Of het nu gaat om Recall, dat je schermgeschiedenis vastlegt, of Word, dat je bestanden direct in de cloud zet: de richting is duidelijk.

De kernvraag is dus niet of deze functies handig zijn – dat zijn ze ongetwijfeld – maar wie er werkelijk profiteert van al die centrale data?

Voor gebruikers en organisaties die privacy en autonomie serieus nemen, geldt: stel kritische vragen, pas instellingen bewust aan en overweeg alternatieven zoals Linux. Alleen zo blijft gemak een keuze, en geen voorwendsel voor permanente dataverzameling.