Wat is het?
Aan- of verkoopfraude is een vorm van oplichting waarbij een oplichter zich voordoet als een koper of verkoper en probeert geld te verkrijgen door een niet-bestaand product of dienst aan te bieden, of door te betalen voor een product dat nooit geleverd wordt. Dit kan plaatsvinden via online platforms, advertenties of zelfs fysieke marktplaatsen. De oplichter kan bijvoorbeeld valse producten verkopen, nepbetalingen doen of andere manipulatieve tactieken gebruiken om het slachtoffer te misleiden.
De risico’s van aan- of verkoopfraude zijn aanzienlijk. Slachtoffers kunnen financieel verlies lijden, omdat ze betalen voor iets dat nooit geleverd wordt, of omdat ze een product ontvangen dat niet voldoet aan de beloofde kwaliteit. Daarnaast kan het slachtoffer in sommige gevallen worden blootgesteld aan identiteitsdiefstal of andere vormen van misbruik, bijvoorbeeld als ze persoonlijke gegevens delen met de oplichter. In sommige gevallen kan de fraude leiden tot juridische complicaties als de transactie in strijd is met de wet.
Mogelijke alarmbellen
- Te goede aanbiedingen: Als de prijs van een product of dienst aanzienlijk lager is dan normaal of veel lager dan vergelijkbare aanbiedingen, kan dit een teken zijn van fraude. Oplichters bieden vaak “onweerstaanbare” deals aan om slachtoffers te lokken.
- Ongebruikelijke betaalmethoden: Als de verkoper vraagt om te betalen via onveilige of ongebruikelijke betaalmethoden, zoals contant, cadeaubonnen, of via onbekende betaalapps, is dit vaak een waarschuwingssignaal. Dit zijn vaak tactieken om traceerbare betalingen te vermijden.
- Dringende druk om te kopen of verkopen: Oplichters proberen vaak druk uit te oefenen om snel een beslissing te nemen, bijvoorbeeld door te zeggen dat het aanbod snel verloopt of dat er maar één product beschikbaar is.
- Onprofessionele communicatie: Slechte grammatica, vage of onduidelijke communicatie, en niet-geverifieerde contactinformatie (zoals een onbekend telefoonnummer of e-mailadres) kunnen aanwijzingen zijn dat het aanbod niet legitiem is.
- Vage of inconsistente productinformatie: Als de verkoper niet in staat is om gedetailleerde informatie te geven over het product of als de productfoto’s onduidelijk of te generiek zijn, kan dit duiden op fraude.
- Geen of onduidelijke retour- of garantievoorwaarden: Als de verkoper geen retourbeleid of garanties biedt, of als ze vaag zijn over de voorwaarden, is het verstandig om voorzichtig te zijn.
- Onbekende of niet-verifieerbare verkoper: Als de verkoper onbekend is, geen online reviews heeft of niet te verifiëren is via betrouwbare bronnen (zoals een officiële website of recensies van andere kopers), kan dit wijzen op een frauduleuze aanbieding.
- Verzoeken om persoonlijke gegevens: Als de verkoper vraagt om persoonlijke informatie die niet relevant is voor de transactie (zoals je rijksregisternummer of bankgegevens), is dit een groot waarschuwingssignaal voor fraude.
Wat kan je doen als iemand in je omgeving slachtoffer is van aan- of verkoopfraude?
Als iemand in je omgeving slachtoffer is van aan- of verkoopfraude, is het belangrijk om snel en doelgericht te handelen om verdere schade te beperken. Hier zijn enkele stappen die je kunt ondernemen:
- Bied emotionele steun
Het slachtoffer kan zich boos, gefrustreerd of beschaamd voelen. Het is belangrijk om begrip te tonen en hen gerust te stellen dat het niet hun schuld is. Laat ze weten dat ze niet de enige zijn die dit overkomt en dat ze steun kunnen vinden in jou en anderen. - Verzamel en bewaar bewijs
Vraag het slachtoffer om alle communicatie, transacties, betalingsbewijzen, screenshots en andere documenten die verband houden met de fraude te bewaren. Dit bewijs kan van cruciaal belang zijn voor de autoriteiten om de fraude te onderzoeken en mogelijke schade te herstellen. - Meld de fraude
Het is belangrijk om de zaak te melden bij de politie. Als de fraude online heeft plaatsgevonden, kan het ook nuttig zijn om de fraude te melden bij de platformen of marktplaatsen waar de transactie heeft plaatsgevonden, zoals eBay, 2de hands, of andere websites. - Contacteer de bank of betalingsdienst
Als er via een bank of andere betalingsdienst (zoals PayPal) betaald is, is het belangrijk om de bank of betalingsprovider zo snel mogelijk te informeren. Ze kunnen mogelijk de betaling terugdraaien of verdere stappen ondernemen om het geld te traceren. - Waarschuw voor verdere risico’s
In sommige gevallen kan de oplichter proberen opnieuw contact op te nemen of andere slachtoffers aan te spreken. Waarschuw het slachtoffer om alert te blijven en geen verdere betalingen of communicatie aan te gaan. Als persoonlijke gegevens zijn gedeeld, moeten deze ook worden bewaakt om identiteitsdiefstal te voorkomen. - Versterk online beveiliging
Als het slachtoffer gegevens heeft gedeeld, zoals wachtwoorden of andere gevoelige informatie, help hen dan om die accounts te beveiligen. Dit kan inhouden dat wachtwoorden worden veranderd, accounts worden gesloten of gecontroleerd op verdachte activiteiten, en dat privacy-instellingen worden aangepast. - Bied hulp bij herstel
Het slachtoffer kan emotioneel beschadigd zijn door de ervaring. Het kan nuttig zijn om aan te raden professionele hulp te zoeken als de ervaring zwaar valt. Er zijn ook steungroepen en organisaties voor mensen die slachtoffer zijn van fraude die praktische hulp en advies kunnen bieden. - Blijf betrokken en ondersteunend
Blijf het slachtoffer ondersteunen tijdens het proces van herstel. Het kan een tijdje duren voordat ze zich weer zeker voelen over online transacties en het vertrouwen in anderen herstellen. Je aanwezigheid en steun kunnen een groot verschil maken.
Door snel in te grijpen, het slachtoffer te helpen bij het melden van de fraude en hen te ondersteunen in hun herstelproces, kun je bijdragen aan het verminderen van de schade en het voorkomen van verdere problemen.
Meer weten over dit onderwerp?
ECC België
https://www.eccbelgie.be/themas/onlineaankopen/doe-de-webshopcheck
Veilig internetten
https://veiliginternetten.nl/thema/online-winkelen/wat-is-aankoopfraude/